Vortordo, substantivoj, adjektivoj kaj pluralo

Vortordo

La granda avantaĝo de Esperanto estas la fleksebla vortordo kiun ĝi havas, ĝi estas tiel fleksebla ke la ordo de la vortoj tute ne gravas, unue povas aperi la verbon, poste la objekton kaj fine la subjekto (VOS), povas okazi male (Subjekto, objekto, verbo - SOV ) aŭ de aliaj manieroj (VSO,SVO,OVS,ktp...). La plej ofta vortordo en Esperanto estas SVO (Mi parolas Esperanton).

Dank'al akuzativo nia vortordonado estas senlima, sed kutime la adjektivo aperas unue kaj la substantivo poste (Kutime oni diras "Mi legis interesan libron" anstataŭ "Mi legis libron interesan"). Tamen la vortordo dependas de la uzanto de la lingvo kaj ĝi ne devus influi la kompreneblecon de la frazoj (Almenaŭ por Esperantistoj kun sufiĉa konado de la E-gramatiko).

En Interlingvo, la akuzativo ne ekzistas (almenaŭ kiel en Esperanto) kaj la vortordo ne estas tiel libera kiel en Esperanto, la nura vortordo estas SVO (Io legeva un libro interessante) kaj kutime la substantivo aperas unue kaj la adjektivo poste. La adjektivo povas aperi unue (Io legeva un interessante libro) sed tiu vortordo estas ne ofta kaj oni nur uzas ĝin kiam oni volas esprimi ke la adjektivo estas nepra kaj grava parto de la frazo.

substantivoj kaj adjektivoj

En Interlingvo ne eblas scii la vortspecon per ĝiaj finaĵoj, en Esperanto ni povas diferenci verbojn de substantivoj per iliaj finaĵoj -i kaj -o, respektive. En interlingvo la finaĵoj de la substantivoj estas tre malsama, kelkaj finiĝas per vokaloj kaj kelkaj aliaj per konsonantoj.

Tamen la plejmulto da substantivoj finiĝas per la vokaloj -a, -e -o aŭ per la konsonantoj -l, -n, -r. Jen kelkaj ekzemploj

Roko = Rocca

Muziko = Musica

Vokalo = Vocal

Versio = Version

Voĉo = Voce

Vento = Vento

Rezulto = Resultato

La plejmulto de la adjektivoj finiĝas per -e, sed ankaŭ povas finiĝi per -l, -n, -r, aŭ -c. Jen kelkaj adjektivoj:

Geografia = Geographic

Amuza = Amuzante

Maljuna = Ancian

Bela = Belle

Avara = Avar

Blua = Azur

NOTO: Kiam vi skribu interlingve, memoru ke la vortordo estas SVO sed kutime la adjektivo aperas post la objekto, ekzemple: En Esperanto oni dirus: Mi manĝis la ruĝan pomon, sed en interlingvo oni dirus: Mi manĝis la pomon ruĝan (Io mangiava le pomo rubie Anstataŭ Io mangiava le rubie pomo). Tamen ambaŭ manieroj estas ĝustaj.

Pluralo

En esperanto oni rimarkas pluralon per -j en substantivoj KAJ adjektivoj, tio estas ĉar ekzistas kongrueco inter substantivo kaj adjektivo. En interlingvo la litero(j) por rimarki pluralon dependas de la finaĵoj de la vortoj. Se la vorto finiĝas per vokalo oni nur aldonas -s por krei la pluralon, se la vorto finiĝas per konsonanto oni aldonas -es por krei la pluralon, oni aldonas -hes por krei la pluralon nur kiam la vorto singulara finiĝas per -c (ege malofte).

Rocca - Roccas, 

Resultato - Resultatos

Version - Versiones

La kongrueco inter substantivo kaj adjektivoj ne ekzistas en Interlingvo, nur la substantivoj prenas la pluralon kaj la adjektivoj ne ŝanĝas. Jen kelkaj ekzemploj:

La blanka kato = Le catto blac
La blankaj katoj = Le cattos blanc
La nova poŝtelefono = Le cellular nove
La novaj poŝtelefonoj = Le cellulares nove

Resumo

En Interlingvo la vortordo estas subjekto, verbo, objekto (SVO), sed malkiel Esperanto la adjektivo kutime aperas post la substantivo. Ne eblas diferenci la substantivojn kaj adjektivojn per iliaj finaĵoj, ambaŭ povas finiĝi per vokaloj aŭ konsonantoj, tamen la plejmulto da adjektivoj finiĝas per -e aŭ -c.

Nur la substantivoj prenas pluralon, la adjektivoj ne kongruas kun la substantivoj kaj ne varias kiam la ili pluraliĝas. La litero por rimarki pluralon varias laŭ la finaĵoj de la substantivoj, rigardu la suban tabelon:

Vort-finaĝo	Pluralo
Vokalo	-s
Konsonanto	-es
-c	-hes